Dema ku vejandina aboriyê dikeve stûyê zincîra dabînkirinê, bi nêzîkbûna demsala germkirinê ya zivistanê re, zexta li ser pîşesaziya enerjiyê ya Ewropî zêde dibe, û hîperînflasyona bihayê gaza xwezayî û elektrîkê her ku diçe girîngtir dibe, û kêm nîşanek heye. ku ev rewş dê di demek kurt de baştir bibe.
Li hember zextan, gelek hukûmetên Ewropî tedbîr girtine, nemaze bi riya kêmkirina bacê, derxistina dek û dolaban û li dijî spekulasyona bazirganiya karbonê.
Hîn zivistan nehatîye û bihayê ceyranê û petrolê gihiştîye asteke bilind
Her ku hewa sar û sartir dibe, nirxê gaza xwezayî û elektrîkê li Ewropayê derketiye asta herî bilind.Pispor bi gelemperî pêşbînî dikin ku kêmbûna dabînkirina enerjiyê li tevahiya parzemîna Ewropayê dê xirabtir bibe.
Reuters ragihand ku ji meha Tebaxê û vir ve, bihayên gaza xwezayî yên Ewropî pir zêde bûne, ku bihayê elektrîkê, komirê û çavkaniyên din ên enerjiyê zêde bûne.Wekî pîvana bazirganiya gaza xwezayî ya Ewropî, bihayê gaza xwezayî ya navenda TTF ya li Hollandayê di 21ê Îlonê de derket 175 euro / MWh, çar qat ji ya Adarê.Ji ber kêmbûna gaza xwezayî, bihayê gaza xwezayî ya li navenda TTF ya Hollandayê hîn jî zêde dibe.
Kêmbûna elektrîkê û bilindbûna bihayê elektrîkê êdî ne nûçe ye.Ajansa Enerjiyê ya Navdewletî di daxuyaniyekê de roja 21ê Îlonê ragihandibû ku di hefteyên dawî de, nirxê elektrîkê li Ewropayê gihîştiye asta herî bilind di zêdetirî deh salan de û li gelek bazaran gihîştiye zêdetirî 100 Euro/megawatt saetê.
Bihayên elektrîkê yên li Almanyayê ji sedî 36 û li Fransayê jî ji sedî 48 zêde bûn.Buhayên elektrîkê li Keyaniya Yekbûyî di çend hefteyan de ji 147 £ / MWh gihîşt 385 £ / MWh.Bihaya navînî ya elektrîkê li Spanya û Portekîzê gihîşt 175 euro / MWh, sê caran ji şeş meh berê.
Îtaliya niha yek ji welatên Ewropayê ye ku bi bihayê herî navînî ya firotana elektrîkê ye.Tora enerjiyê ya Italiantalî û Buroya Çavdêriya Jîngehê vê dawiyê raporek belav kir ku ji meha cotmehê û vir ve, tê pêşbînîkirin ku lêçûnên elektrîkê yên malbatên asayî li Italytalyayê %29,8 zêde bibe, û lêçûnên gazê dê %14,4 zêde bibe.Ger hikûmet ji bo kontrolkirina bihayan mudaxele neke, her du buhayên li jor dê %45 û %30 zêde bibin.
Heşt dabînkerên bingehîn ên elektrîkê li Almanyayê zêdekirinên buhayê zêde kirine an ragihandine, bi zêdebûna navînî 3,7%.UFC que choisir, rêxistinek xerîdar a Fransî, her weha hişyarî da ku malbatên ku li welêt germkirina elektrîkê bikar tînin dê îsal her sal bi navînî 150 Euro zêdetir bidin.Di destpêka sala 2022-an de, dibe ku bihayê elektrîkê li Fransayê jî bi rengekî teqemenî zêde bibe.
Bi bilindbûna buhayê elektrîkê re, lêçûna jiyanê û hilberîna pargîdaniyên li Ewropayê pir zêde bûye.Reuters ragihand ku fatûreyên elektrîkê yên niştecihan zêde bûne, û kargehên kîmyewî û gubreyê li Brîtanya, Norwêc û welatên din yek li pey hev hilberîn kêm kirine yan jî rawestandine.
Goldman Sachs hişyarî da ku bilindbûna bihayê elektrîkê dê vê zivistanê metirsiya qutbûna elektrîkê zêde bike.
02 welatên Ewropayê tedbîrên bersivdayînê ragihandin
Ji bo sivikkirina vê rewşê gelek welatên Ewropayê tedbîrên xwe digirin.
Li gorî aborînasê Brîtanî û BBC, welatên herî zêde ji bilindbûna nirxê enerjiyê li Ewropayê bandor bûne, Îspanya û Brîtanya ne.Di meha îlonê de, hikûmeta koalîsyonê ya bi serokatiya Pedro Sanchez, Serokwezîrê partiya sosyalîst a Spanyayê, rêze tedbîrên bi mebesta rêgirtina li zêdebûna lêçûnên enerjiyê ragihand.Di nav wan de rawestandina baca hilberîna elektrîkê ya %7 û kêmkirina rêjeya baca zêde ya hin bikarhênerên hêzê ji %21 bo 10% di nîvê duyem a îsal de ye.Hikûmetê her weha birînên demkî yên qazancên zêde yên ku ji hêla pargîdaniyên enerjiyê ve têne girtin ragihand.Hikûmetê diyar kir ku armanca wê ew e ku heta dawiya sala 2021'an ji sedî 20'ê ceryanê kêm bike.
Krîza enerjiyê û pirsgirêkên zincîra dabînkirinê yên ku ji ber brexit derketine bi taybetî bandor li Brîtanyayê kiriye.Ji Tebaxê û vir ve, deh pargîdaniyên gazê li Keyaniya Yekbûyî hatine girtin, ku bandor li zêdetirî 1,7 mîlyon xerîdar kiriye.Heya nuha, hukûmeta Brîtanî civîneke awarte digel hejmarek dabînkerên enerjiyê li dar dixe da ku çawa alîkariya dabînkeran bike ku bi zehmetiyên ku ji ber bihayên rekor ên gaza xwezayî çêdibin re rûbirû bibin.
Îtalya ku ji sedî 40 ê enerjiya xwe ji gaza xwezayî distîne, bi taybetî ji zêdebûna bihayên gaza xwezayî re metirsîdar e.Heya niha hikûmetê nêzîkî 1.2 milyar euro ji bo kontrolkirina bilindbûna nirxê enerjiya malan xerc kiriye û soz daye ku di mehên pêş de 3 milyar euroyên din jî bide.
Serokwezîr Mario Draghi got ku di sê mehên pêş de, hin lêçûnên orîjînal ên ku jê re dibêjin pergalê dê ji fatûreyên gaza xwezayî û elektrîkê were derxistin.Diviyabû ku wan bac zêde bikin da ku di derbasbûna enerjiya dikare nûjen de bibin alîkar.
Serokwezîrê Fransa Jean Castel di 30ê Îlonê de di gotareke televîzyonî de gotibû ku hikûmeta Fransa dê misoger bike ku bihayê gaza xwezayî û elektrîkê berî dawiya zivistanê bilind nebe.Wekî din, hukûmeta Frensî du hefte berê got ku di Kanûna îsal de, "kontrolek enerjiyê" ya zêde ya 100 Euro ji her malbatek re dê ji nêzikî 5.8 mîlyon malbatên kêm-dahat re were dayîn da ku bandora li ser hêza kirîna malbatê sivik bike.
Norwêc yek ji mezintirîn hilberînerên neft û gazê ye li Ewropayê, lê bi giranî ji bo hinardekirinê tê bikar anîn.Tenê %1,4ê elektrîka welat bi şewitandina sotemeniyên fosîl û bermayiyan, %5,8 bi hêza ba û %92,9 jî ji hêla hîdroenerjî ve tê çêkirin.Pargîdaniya enerjiyê ya Norwêcê qebûl kir ku di sala 2022-an de 2 milyar metrekup îxracata gaza xwezayî zêde bike da ku piştgirî bide zêdebûna daxwaziya Ewrûpa û Brîtanya.
Li gel ku hikûmetên Spanya, Îtalya û welatên din daxwaz dikin ku krîza enerjiyê di lûtkeya pêş a serokên Yekîtiya Ewropî de were rojevê, YE rêbernameyên li ser tedbîrên sivikkirinê ku Dewletên Endam dikarin serbixwe di çarçoweya rêgezên Yekîtiya Ewropî de bigirin formule dike.
Lêbelê, BBC got ku ti nîşanek tune ye ku YE dê destwerdanek mezin û baldar bike.
03 gelek faktor rê li ber peydakirina enerjiyê teng dikin, ku dibe ku di sala 2022-an de neyê rakirin
Çi dibe sedema tengasiya niha ya Ewropayê?
Pispor di wê baweriyê de ne ku bilindbûna bihayê elektrîkê li Ewropayê bûye sedema fikarên li ser qutbûna elektrîkê, bi taybetî ji ber nehevsengiya di navbera dabînkirina elektrîkê û daxwazê de.Digel vegerandina gav bi gav cîhan ji serhildanê, hilberîn li hin welatan bi tevahî sax nebûye, daxwaz bi hêz e, peyda têrê nake, û peyda û daxwaz bêhevseng in, ku dibe sedema fikaran li ser qutbûna elektrîkê.
Kêmasiya dabînkirina elektrîkê li Ewropayê jî bi avahiya enerjiyê ya dabînkirina elektrîkê ve girêdayî ye.Cao Yuanzheng, serokê Pargîdaniya Lêkolînê ya Navneteweyî ya BOC û lêkolînerê payebilind ê Enstîtuya Chongyang a darayî ya Zanîngeha Renmin a Chinaînê, diyar kir ku rêjeya hilberîna hêza enerjiya paqij li Ewropayê her ku diçe zêde dibe, lê ji ber ziwabûn û anomaliyên din ên avhewayê, hêjmara hilberîna enerjiya ba û hîdroelektrîkê kêm bûye.Ji bo dagirtina valahiyê, daxwaziya hilberîna enerjiya termîkê zêde bû.Lêbelê, ji ber ku enerjiya paqij li Ewrûpa û Dewletên Yekbûyî hîn jî di nav guheztinê de ye, yekîneyên hêza termîkî yên ku ji bo dabînkirina hêza rezerva lûtkeya lûtkeyê ya acîl têne bikar anîn tixûbdar in, û hêza termîkî di demek kurt de nikare were çêkirin, di encamê de valahiyek di dabînkirina hêzê de.
Aborînasê Brîtanî her wiha got, hêza bayê nêzîkî yek ji dehê pêkhateya enerjiyê ya Ewropayê ye, du qat ji welatên wek Brîtanya.Lêbelê, anomaliyên hewayê yên vê dawîyê kapasîteya hêza bayê li Ewropayê sînordar kiriye.
Di warê gaza siruştî de îsal li Ewropayê jî li gor texmînan dabînkirina gaza xwezayî kêm bû û envantera gaza xwezayî jî kêm bû.Aborînas ragihand ku Ewropa sala borî zivistanek sar û dirêj derbas kir, û stokên gaza xwezayî kêm bûn, bi qasî 25% kêmtir ji rezervên navînî yên demdirêj.
Du çavkaniyên sereke yên îtxalata gaza xwezayî ya Ewropayê jî bandor bûn.Nêzîkî sêyek ji gaza xwezayî ya Ewropayê ji hêla Rûsyayê ve û yek ji pêncan jî ji Norwêcê tê dabînkirin, lê her du kanalên dabînkirinê bandor dibin.Wek mînak, şewatek li kargeheke hilberînê ya li Sîbîryayê bû sedema peydakirina gaza xwezayî ji ya ku dihat hêvîkirin kêmtir bû.Li gorî Reutersê, Norwêc, ku duyemîn mezintirîn dabînkerê gaza sirûştî li Ewropayê ye, ji hêla parastina tesîsên zeviyên petrolê ve jî sînordar e.
Ji ber ku hêza sereke ya hilberîna elektrîkê li Ewropayê, dabînkirina gaza xwezayî têrê nake, û dabînkirina elektrîkê jî tê tengkirin.Digel vê yekê, ji hewaya dijwar bandor dibe, enerjiya nûjenkirî ya wekî hîdroenerjî û enerjiya bayê nikare bi ser de were danîn, û di encamê de kêmasiyek cidî ya dabînkirina elektrîkê çêdibe.
Analîzên Reutersê di wê baweriyê de ne ku rekora bilindbûna nirxê enerjiyê, nemaze bihayê gaza xwezayî, ev çend sal in ku nirxê elektrîkê li Ewropayê gihandiye asteke bilind û ne mimkûn e ku ev rewş heta dawiya salê sivik bibe, û hetta peydakirina enerjiyê ya teng dê di sala 2022-an de kêm nebe.
Bloomberg her wiha pêşbînî kir ku stokên kêmbûna gaza xwezayî li Ewropayê, kêmkirina îtxalata boriyên gazê û daxwaziya bihêz a li Asyayê paşxaneya bilindbûna bihayan pêk tîne.Bi başbûna aborî ya di serdema piştî serhildanê de, kêmbûna hilberîna navxweyî ya li welatên Ewropî, pêşbaziya tund a li bazara LNG ya cîhanî, û zêdebûna daxwaziya hilberîna elektrîkê ya gazê ya ku ji ber guheztinên bihayê karbonê ve hatî çêkirin, dibe ku van faktoran bidomînin. dabînkirina gaza xwezayî di sala 2022 de teng dibe.
Dema şandinê: Oct-13-2021
